افزایش دمای زمین و همچنین قطب شمال باعث آبشدن یخهای این منطقه و لایهای از خاک یخزده آن شده و ویروسهایی را به تحرک وا میدارد که پس از دهها هزار سال، میتوانند سلامت حیوانات و انسانها را به خطر بیندازند.
در حالیکه بیماری همهگیر کووید-۱۹ که ناشی از یک بیماری از گذشتههای دور و شبیه به داستانهای یک فیلم علمی-تخیلی بهنظر میرسد، دانشمندان هشدار میدهند که خطر را، هرچند کم نباید نادیده گرفت. پسماندهای شیمیایی و رادیواکتیو دوران جنگ سرد، پتانسیل آسیبرساندن به حیات وحش و مختل کردن اکوسیستمها را دارند و ممکن است در طول آبشدن یخ قطبها، منتشر شوند.
یکپنجم آبهای نیمکره شمالی همیشه منجمد هستند و هزاران سال است که زیربنای تاندرای قطب شمال و جنگلهای شمالی آلاسکا، کانادا و روسیه بودهاند. این یخها بهنوعی کپسول زمان هستند که علاوه بر ویروسهای باستانی، از بقایای مومیاییشده بعضی از حیوانات منقرضشده از جمله دو توله شیر غاری و یک کرگدن پشمالو که دانشمندان در سالهای اخیر کشف و مطالعه کردهاند، حفاظت میکنند. دمای روز در قطب شمال تا چهار برابر سریعتر از بقیه کره زمین گرم میشود و لایه بالایی، یخهای دائمی در این منطقه را ضعیف میکنند.
برای درک بهتر خطرات ناشی از پخششدن ویروسهای منجمد، استاد پزشکی و ژنومیکس دانشکده پزشکی دانشگاه اکس مارسی، نمونههای زمینهای همیشه منجمد سیبری را آزمایش کرد تا بفهمد که آیا ذرات ویروس عفونی در آنها وجود دارد یا خیر. او در جستوجوی چیزی بود که بهعنوان ویروس زامبی میشناخت و در تحقیقات خود تعداد کمی از آنها را پیدا کرد.
شکارچی ویروس
این دانشمند نوع خاصی از ویروسی را که برای اولین بار در سال ۲۰۰۳ کشف کرده، مطالعه میکند که بهعنوان ویروسهای غولپیکر شناخته میشوند، بسیار بزرگتر از انواع معمولی آن هستند و در زیر میکروسکوپ معمولی قابل مشاهدهاند.
او در سال ۲۰۱۴ موفق شد ویروسی را که از یخها جدا کرده بود، احیا و با قراردادن در سلولهای کشتشده، عفونی کند. او برای ایمنی، ویروسی را انتخاب کرد که فقط آمیبهای تکسلولی را هدف قرار میدهد، نه حیوانات یا انسانها را.
قدیمیترین این ویروسها تقریبا ۴۸۵۰۰ سال قدمت دارند و جوانترین نمونهها که در محتویات معده و پوشش بقایای یک ماموت پشمالو یافت شدهاند، ۲۷۰۰۰ سال قدمت داشتند. ویروسهای آلودهکننده آمیب، عفونی هستند و ویروسها و باکتریهایی که میتوانند انسان را آلوده کنند، در یخهای دائمی قطب وجود دارند.
دانشمندان میگویند که باید نظارت بیشتری بر خطر ناشی از عوامل بیماریزای احتمالی در پی ذوبشدن یخهای دائمی وجود داشته باشد. اگر ویروسی در یخهای دائمی پنهان باشد که هزاران سال است با آن در تماس نبودهایم، ممکن است ایمنی بدن انسان نیز برای مقابله با آن کافی نباشد.
در دنیای واقعی، دانشمندان نمیدانند که این ویروسها پس از قرار گرفتن در شرایط امروزی چه مدت میتوانند عفونی باقی بمانند، یا چقدر احتمال دارد که ویروس با میزبان مناسب مواجه شود. البته همه ویروسها پاتوژن و بیماریزا نیستند و برخی از آنها حتی مفیدند.
با اینحال دانشمندان میگویند خطر گرمایش جهانی و ذوب شدن یخها میتواند نگرانکننده باشد.
ذوبشدن میتواند یک فرایند تدریجی سانتیمتری در هر دهه باشد، اما به تدریج سرعت آن بیشتر میشود. این فرایند همچنین متان و دیاکسید کربن را در جو آزاد میکند که یک محرک نادیده و دست کم گرفتهشده برای تغییرات آبوهوایی است.
با ذوبشدن احتمالی یخها، زبالههای دفنشده از معدن فلزات سنگین و مواد شیمیایی مانند آفتکش DDT، مواد مدفون شده آزمایشهای هستهای دهه ۱۹۵۰ و مواد رادیواکتیوی که توسط روسیه و ایالات متحده در قطب شمال مدفون شدهاند، دوباره به چرخه طبیعت بازمیگردند.
این میکرو ارگانیسم که با نام میکرو ارگانیسمهای متوسلاه شناخته میشود و از روی شخصیت کتاب مقدس با طولانیترین طول عمر نامگذاری شده، ارگانیسمی است که میتواند پویایی اکوسیستمهای باستانی و منقرضشده را با پیامدهای ناشناخته وارد قطب شمال کرده و پتانسیل تغییر ترکیب خاک و تغییرات آبوهوایی را تسریع کند.